Czego doświadcza mózg pod wpływem sztuki? Czy doznania estetyczne naprawdę mogą nas zmieniać?
Badacze neuronauki poznawczej twierdzą, że jesteśmy świadomi tylko około 5% swojej aktywności umysłowej. Reszta naszego doświadczania, fizycznego, emocjonalnego, sensorycznego, żyje poza naszymi świadomymi myślami.
Kiedy wchodzisz do pokoju, prawdopodobnie nie zauważasz wszystkiego, na co reaguje twoje ciało: strumienia światła z lampy, koloru ścian, temperatury, zapachów i faktur. Możesz myśleć o sobie jako o ciele niezależnie poruszającym się w świecie, jednak jesteś połączony ze wszystkim wokół. Twój mózg nieustannie przetwarza miliony sygnałów sensorycznych docierających z twego otoczenia. I to właśnie zmysły stanowią podstawę tego, jak i dlaczego doznania estetyczne prowadzą do wzmocnienia naszego zdrowia i dobrego samopoczucia.
Zapewne znasz już transformacyjną moc sztuki. Na pewno zdarza ci się zatracić w muzyce, obrazie, filmie lub spektaklu i poczuć, że coś się w tobie zmienia: czytać książkę tak wciągającą, że gorliwie polecasz ją przyjaciołom; słuchać piosenki tak poruszającej, że odtwarzasz ją w kółko, zapamiętując każde słowo. Postęp technologiczny pozwala badać ludzką fizjologię jak nigdy dotąd, a rosnąca społeczność multidyscyplinarnych naukowców zajmuje się analizowaniem wpływu estetyki na człowieka. Dało to początek nowej dziedzinie: neuroestetyce, zwanej też bardziej ogólnie neurosztuką. Analizuje ona wpływ różnych bodźców na naszą fizjologię.
Czy wiesz jak wielkie znaczenie dla twojego dobrostanu ma kolorystyka wnętrza? Zapach i dźwięki, którymi się otaczasz? Czy wiesz, że możesz znacząco obniżyć poziom hormonu stresu sięgając po zwykłe kredki?
Dzięki tej książce dowiesz się co dzieje się w twoim organizmie pod wpływem różnych bodźców, z którymi masz kontakt na co dzień. Przytoczone przez autorki badania pokazują, jak za pomocą prostych rozwiązań i codziennych aktów twórczych możemy radykalnie zmienić swoje samopoczucie, wesprzeć powrót do zdrowia, obniżyć niepokój, odzyskać radość i poczucie sensu. Wyjaśniają też jak tworzyć bogate sensorycznie środowisko wspierające uczenie się i przyswajanie informacji.
Tę książkę napisano zarówno dla osób, które miały niewiele wspólnego ze sztuką lub nauką, jak i takich, które bezpośrednio zajmują się tymi dziedzinami.
Masz znacznie więcej zmysłów, niż myślisz!
Obecnie obserwuje się wzrost mikrodozowania estetyki – ludzie używają określonych zapachów, aby złagodzić mdłości, dostosowują źródło światła, aby wpływać na poziom energii, oraz słuchają określonych dźwięków, aby złagodzić niepokój. Ćwiczenia fizyczne pomagają obniżyć poziom cholesterolu i zwiększyć poziom serotoniny w mózgu. W ten sam sposób zaledwie 20 minut rysowania lub nucenia może zapewnić natychmiastowe wsparcie stanu fizycznego i psychicznego.
W książce “Mózg pod wpływem sztuki” przybliżono niektóre mechanizmy i reakcje, które aktywuje w nas estetyka. Pokazano, jak można ją wykorzystać, aby złagodzić fizyczne i psychiczne dolegliwości, pogłębić wiedzę, pobudzić społeczność i wesprzeć własny rozwój. Na przestrzeni tysiącleci sztuka była katalizatorem głębokich zmian indywidualnych i społecznych, ponieważ w niezaprzeczalny sposób dosłownie zmienia naszą biologię, psychologię i zachowanie. Dzięki postępowi w badaniach i technologii jesteśmy w stanie lepiej oszacować, jak nasze ciało zmienia się w czasie rzeczywistym pod jej wpływem.
Nauka wykazała, że nie ma dwóch osób, które reagują na sztukę i estetykę w dokładnie taki sam sposób. Smak, dotyk, węch, wzrok i słuch to tylko wierzchołek przysłowiowej góry lodowej – badania w neuroestetyce i innych dziedzinach wywołały debatę na temat tego, ile naprawdę mamy zmysłów. Niektórzy sugerują, że liczba ta może sięgać nawet 53 i obejmuje złożone sieci dynamiczne, takie jak termocepcja – sposób, w jaki odczuwamy temperaturę; zmysł równowagi, czy propriocepcja – świadomość tego, jak ciało porusza się w przestrzeni. Zaprezentowane w książce przykłady dowodzą, że sztuka i estetyka angażują jednocześnie wiele układów biologicznych i obszarów mózgu.
Życie pełne życia
Neurosztuka pokazuje nowe możliwości w relacji umysł–mózg–ciało i może pomóc w świadomym wyborze stylu życia.
Obserwujemy wzrost liczby ludzi na całym świecie, którzy robią na drutach, uprawiają ogród, malują, piszą, grają na instrumentach i wprowadzają więcej estetyki do swojego życia. Rośnie potrzeba, aby być kimś więcej niż tylko produktywnym pracownikiem – żyć pełnią zmysłowego świata. Szeroko rozumiana sztuka ma zdolność przekształcania nas. Może doprowadzić do głębokich odmieniających stanów, wpływając na naszą fizjologię.
Podobnie jak w kalejdoskopie, przesuwając punkt skupienia swojej świadomości, możesz stworzyć zupełnie nowe doświadczenia, które skierują cię ku bardziej estetycznej mentalności. Takiej, w której ciekawość, nieograniczona eksploracja, świadomość sensoryczna i twórcza ekspresja stają się podstawą codziennego życia.
Przyszłość neurosztuki obiecuje coś, co może okazać się kolejną rewolucją: taką, w której zaakceptujemy artystę istniejącego w każdym z nas i przyjmiemy, że posiadamy wrodzone umiejętności do przekształcania naszej biologii, rodziny, pracy i społeczności poprzez integrację aktywności artystycznych w zamierzony i trwały sposób.
Susan Magsamen
Jest założycielką i dyrektorką wykonawczą International Arts + Mind Lab (IAM Lab) w Center for Applied Neuroaesthetics (Centrum Neuroestetyki Stosowanej), pionierskiej inicjatywy Pedersen Brain Science Institute na Uniwersytecie Medycznym Johnsa Hopkinsa.
Jej praca łączy naukę o mózgu i sztukę, koncentrując się na tym, jak unikalna reakcja na sztukę i doświadczenia estetyczne odzwierciedlają się na poziomie neurobiologicznym, wzmacniając ludzki potencjał. Stworzyła również Impact Thinking Model, oparte na dowodach naukowych podejście badawcze stosowane w celu przyspieszenia wykorzystania sztuki i estetyki do rozwiązywania problemów związanych ze zdrowiem, dobrym samopoczuciem i uczeniem się. Schemat działania dopuszcza wiele „sposobów poznania”, w tym przeżyte doświadczenia i opinie społeczności wraz z innymi interdyscyplinarnymi metodami badawczymi.
Oprócz swojej roli w IAM Lab jest adiunktem neurologii na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa i pełni funkcję współdyrektorki projektu NeuroArts Blueprint Project we współpracy z Aspen Institute.
Przed założeniem IAM Lab pracowała zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym, opracowując społeczne programy i produkty kierowane do osób w różnym wieku – od wczesnego dzieciństwa po schyłek życia. Stworzyła zarówno wielokrotnie
nagradzany Curiosityville, spersonalizowany świat nauki online, który w 2014 roku został nabyty przez Houghton Mifflin Harcourt, jak i Curiosity Kits, firmę produkującą praktyczne zestawy multisensoryczne, która została przejęta przez Torstar w 1995 roku.
To nagradzana autorka, która opublikowała do tej pory siedem książek.
Jest członkinią Królewskiego Towarzystwa Wspierania Sztuki i doradczynią strategiczną wspierającą przywództwo, ciekawość i innowację w globalnych organizacjach i inicjatywach. Jest także członkinią między innymi Society for Neuroscience, National Organization for Arts in Health, Academy of Neuroscience for Architecture oraz Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, Brain Futures, Playful Learning Landscapes i Making Healthy Communities: Arts + Public Health in America.
Ivy Ross
Jest wiceprezeską do spraw projektowania sprzętu w firmie Google, w dziale, który został oficjalnie utworzony w 2016 roku. Od 2017 roku Ross i jej zespół wprowadzili na rynek gamę produktów konsumenckich, od smartfonów po inteligentne głośniki, zdobywając ponad 200 światowej klasy nagród z dziedziny projektowania. Ta kolekcja ustanowiła nowy kierunek estetyki projektowania produktów technologicznych, który opiera się na dotykowości, odważnych rozwiązaniach i emocjach.
W swojej karierze Ross zajmowała stanowiska kierownicze – od szefowej do spraw projektowania i rozwoju produktów po CMO i prezeskę – w kilku firmach, w tym w Calvin Klein, Swatch, Coach, Mattel, Bausch & Lomb oraz Gap.
Jest współautorką kilku książek.
Pojawiła się jako mówczyni na szczycie najbardziej wpływowych kobiet magazynu „Fortune” i została wymieniona przez „Businessweek” jako jedna z „nowych twarzy przywództwa”. W 2019 roku zajęła dziewiąte miejsce na liście „100 najbardziej kreatywnych ludzi w biznesie” „Fast Company”. To znana artystka, której innowacyjne dzieła metalowej biżuterii znajdują się w stałych kolekcjach 10 międzynarodowych muzeów, w tym Smithsonian American Art Museum w Waszyngtonie. Jest również laureatką prestiżowego stypendium National Endowment for the Arts, a także otrzymała nagrody Women in Design i Diamond International za swoje kreatywne projekty. Pasjonuje ją potencjał ludzki i relacje międzyludzkie. Wierzy, że połączenie sztuki i nauki może urzeczywistnić magię i ożywić wspaniałe pomysły i marki.
